Montering av Vindearken i Bugården

Her fylgjer tredje posten om vindearken i Bugården. Bileta viser monteringa og ferdigstillinga av arken. Arbeidet vart gjort i ein godvêrsperiode på ettersommaren 2015.

Vindearken vert montert i godt ver. Det er fin utsikt til eit speilblankt havnebasseng. På biletet er stolpane reist med nederste sperreramme påmontert.

Tverr-ramene vert lagt på inne og ute.

Dei ulike delane er ferdig tilpassa og merka saman på verkstaden så det er berre å følga merkinga og lø det heile opp.

Her ber me ut tverrbjelken som vindehjulet skal kvila på. Legg merke til dei to sperrene frå hovedtaket som kjem ned og stenger opninga der vindehjulet skal ligge. Desse to sperra vert skore bort etter at rammeverket er montert.

Tverrbjelken ute vert lagt på plass.

Her er øvre sperreramme kome på plass. Me set gjennom nokre smidde bolter for å låse dei to rammene til kvarandre. Sperreramma i arken er bolta sideveis til sperra i hovedtaket. Det dannar ein fast trekant mellom elementa i vindearka og ramma nede ved stolpefoten til arka. Dette gjev diagonal feste til arka slik at ho er stiv og fast i forhold til belastning på ut og inn.

Arbeidsteikning av arka. Legg merke til at sperret i hovedtaket danner ein diagonal som stiver av konstruksjonen.

Her vert vindehjulet løfta på plass.

Det er såpass trangt mellom rammekonstruksjonen og tak-sperrene at vinda må på plass før sperra vert montert.

Her ligg hjulet trygt opplagra i ramma.

Sondre festar sperra med trenaglane gjennom not og klauv i toppen

Dei to ytterste sperrepara er kome på plass. Dei er bolta til ramma med ein smidd bolt i kvart sperr.

Her er sperra frå hovedtaket skore bort. Endane frå desse kviler på tverrstokken i rammeverket til vinda.

Bjarte tar vekk barken frå sutak-borda. Me brukar ukanta sutak som er skore på oppgangsaga i Herand.

Sondre og Rasmus er i ferd med å avslutte arbeidet med sutaket.

Arken er lukka med handhøvla bordkledning og teglstein på taket.

Produksjon av Vindeark

Vindearken i Bugården  er ein innvendig, lukka vindeark. Her vert varene heisa opp inne i svalgangen gjennom luker i golvet over tre etasjar og loft. Ved dei opne vindarkane som er bygd ut over passasjen vert varene heisa fritt på utsida av bygningen.

Den opphavlege vindearken er truleg gått tapt etter eksplosjonen på Vågen 20 april 1944. Under det me trur er reperasjonsarbeid etter eksplosjonen blei taket på heile bygningen gjenreist med nye sperr og pløgde sutaksbord. Avstanden mellom sperra vart no korta ned frå 1m til omlag 80 cm. Dette har betyding for infestinga og plasseringa av vindearken vår. Det er nemleg vanleg at slike vindearkar er plassert mellom opningen av tre sperrepar der foten av midtarste sperreparet er skåre bort for å gi plass til vinda. Dette gir eit breddemål  på omlag 2meter, noko som vanleg på vindearkane på Bryggen.

Konstruksjonen i sperrerame og stolpar er samansett av 5″x 5″ boks som er tilhogge av rått virke. Sjølve bjelkane som ber vindehjulet er noko kraftigare,-om lag 6” x 7.” Materialane er henta på skogen i Fana.

Arbeidsteikning av arka. Legg merke til at sperret i hovedtaket danner ein diagonal som stiver av konstruksjonen.

Ferdig tilhogne materialar til rame og stolpar

Tverrstokkane som skal bera vindehjulet er merka med svalehale.

Tverrstokken vert lagt på ramma for oppmerking.

Det vert hugge saman med svalehale slik at det er binding i hjørne begge vegar.

Rammene er lagt saman. Det er dobbel høgd på sperrerama. Tverrbjelken vert bunde til ramen av vekta når den kjem i klem i samanbindingane i hjørne.

Det vert tillaga mal for sperra. Utgangspunkt for berekning av takvinkel er gamle oppmålingsteikningar frå omlag1900. Takvinkelen er omlag 56 grader

Sperrehakka vert tilhogne.

Malen vert reist opp og passningane til sperrehakka kontrolert

Sperra vert lagt opp parvis og det vert merka av frå sperremalen for utak av klauv og pinn i toppen saman med utsparing ved sperrefoten. Lengda på sperra er gitt frå malen og vert merka ut frå den ferdig øksa oppsida av sperret.

Det vert bora ned navar for klauva

Det er trangt å koma til med denne øksa i klauva.

Opmerking av pinn

Ferdig tillaga sperrepar med 1″ pinn og klauv

Her vert det hugge ut i sperra slik at den passar til sperrehakket. Det er viktig å ha godt feste ved takfoten slik at me hindrar utglidning av sperra.

Her er ramekonstruksjonen med sperr klar til montering. Det manglar berre vindehlulet og stolpar.

I den neste posten vil me syna tillaginga av sjølve vindehjulet med aksling og spilehjul.